Το πρώτο ίσως φονικό στη Στενή, στις 30 Ιουνίου 1878, το χρόνο κατά τον οποίο η Αγγλία ανέλαβε την διακυβέρνηση της Κύπρου.
Ο Ανανίας Παπαγιάννη ήταν ο διορισμένος από την Οθωμανική Κυβέρνηση Μουχτάρης της Στενής, και το μεγαλύτερο από τα πέντε παιδιά του ιερέα της Στενής, Παπά Γιάννη Χ’ Αργυρού. Ήταν παντρεμένος με τη Μαριού με την οποία απέκτησε τρεις γιους. Τον Ιωάννη 4 χρόνων, τον Δημήτρη 2 χρόνων και ένα γιο μόλις μερικών ημερών.
Ήταν ένας δυνατός και ωραίος νέος περίπου γύρω στα τριάντα, αλλά ατίθασος, δίκαιος και περήφανος. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια και ίσως αυτό να διαμόρφωσε τον χαρακτήρα του, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω. Ίσως αυτά τα χαρακτηριστικά του , ήταν και ο λόγος που η Οθωμανική Κυβέρνηση τον διόρισε Μουχτάρη. Πολλές φορές οι πράξεις του, αν και όχι κακές, τον έφερναν σε αντιπαράθεση με τον ιερέα πατέρα του, ο οποίος ήταν ένας ήσυχος και ευσεβής άνθρωπος.
Στο διπλανό χωριό Άγιος Ισίδωρος (Ισερό στα τούρκικα), του οποίου οι κάτοικοι ήταν εξισλαμισθέντες Χριστιανοί, και όλοι μιλούσαν ελληνικά, ζούσαν δύο αδέλφια ο Κασούμης και ο Αχμέτ με το επίθετο «Κολάς». Ήταν και οι δύο ταραχοποιά στοιχεία που δημιουργούσαν προβλήματα σ΄ όλη την περιοχή.
Ο Αχμέτ-ο μεγαλύτεροςο χειρότερος από τα δύο αδέρφια - ώντας έφεδρος στρατιώτης - επισκεπτόταν τη Στενή και δημιουργούσε αρκετά προβλήματα στους κατοίκους. Τα βράδια, πολλές φορές και μεθυσμένος επισκεπτόταν το σπίτι δύο αδελφών γυναικών, οι οποίες ήταν ελευθέρων ηθών, κάτι όχι παράξενο για την εποχή εκείνη, αφού η φτώχεια ανάγκαζε πολλές φορές, μερικές γυναίκες να προσφεύγουν σ’ αυτό τον τρόπο ζωής, για να επιβιώσουν, αφού γνωρίζουμε ότι η οικονομική κατάσταση στην ύπαιθρο επί Τουρκοκρατίας, ήταν τραγικότατη.
Ίσως στο χωριό να μουρμουρούσαν αρκετοί για το θράσος του «Κολά», να προβαίνει σ’ αυτή την ενέργεια στο χωριό τους, αλλά κανένας δεν έπαιρνε την πρωτοβουλία να τον σταματήσει. Γνωρίζοντας τον χαρακτήρα του Ανανία, το θεώρησε προσβολή για τους χριστιανούς κατοίκους του χωριού. Έτσι αποφάσισε - δεν γνωρίζουμε αν ήταν δική του απόφαση ή αν κάποιοι τον επηρέασαν – να δώσει ένα τέλος στην κατάσταση αυτή.
Ένα βράδυ, όταν ο «Κολάς» επισκέφτηκε το σπίτι, ο Ανανίας τον περίμενε στο δρόμο, αρκετά μέτρα από αυτό. Κατά την επιστροφή του «Κολά», οι δυο νέοι πιάστηκαν στα χέρια και τι έγινε και πόσο διάρκεσε η πάλη , κανένας δεν ξέρει. Σε κάποια στιγμή ο Ανανίας βρέθηκε βαριά τραυματισμένος, από μαχαίρι στο στήθος. Ο δράστης τράπηκε σε φυγή, αλλά οι φωνές του πληγωμένου Ανανία ξύπνησαν το χωριό και όλοι όσοι μπορούσαν να τρέξουν, καταδίωξαν τον δράστη και σε λίγο τον συνέλαβαν, πριν προλάβει να φύγει από το χωριό.
Τον μετέφεραν στο σπίτι του Χ΄΄Λαμπή Χ΄΄Σάββα , του προεστού του χωριού και αφού τον έδεσαν με σχοινί, τον έδεσαν πάνω στη μυλόπετρα του ελιόμυλου που υπήρχε εκεί κοντά, έστειλαν κάποιον με το άλογο να ειδοποιήσει την αστυνομία στη Πόλη Χρυσοχούς. Όπως ήταν φυσικό μέχρι την άφιξη της αστυνομίας ο δράστης ξυλοφορτώθηκε άγρια από μερικούς φίλους και συγγενείς του θύματος.
Εν τω μεταξύ άλλοι είχαν μεταφέρει το θύμα στον κεντρικό δρόμο του χωριού αλλά είχε ήδη πεθάνεί αφού το τραύμα του ήταν πάρα πολύ σοβαρό. Ο αστυνομικός είχε εν τω μεταξύ έλθει στο χωριό με το άλογο και προσπαθούσε να πλησιάσει το θύμα, αφού ήταν περικυκλωμένο από ολόκληρο το χωριό. Αρκετοί φώναζαν ότι ο δράστης πρέπει να δικαστεί για φόνο και να κρεμαστεί αφού η Κύπρος ήταν ήδη Αγγλικό έδαφος εδώ και λίγους μήνες. Τραγική φιγούρα στη σκηνή αυτή ήταν η γυναίκα του θύματος, Μαριού που λεχώνα όπως ήταν θρηνούσε πάνω στη σωρό του άντρα της.
Αφού ο αστυνομικός επιβεβαίωσε τον θάνατο του Ανανία, πήρε τον δράστη και αφού τον διέταξε να περπατά μπροστά από το άλογο, με τα χέρια δεμένα τον οδήγησε στον αστυνομικό σταθμό Πόλης Χρυσοχούς.
Ο δράστης δικάστηκε πολύ σύντομα και καταδικάστηκε σε είκοσι χρόνια φυλακή, αφού δεν θεωρήθηκε η πράξη του σαν φόνος εκ προμελέτης. Μεταφέρθηκε για να εκτίσει την ποινή του στις φυλακές της νήσου Μάλτας, όπου από το κελλί του έβλεπε μόνο θάλασσα και ουρανό, όπως αφηγόταν αργότερα μετά την αποφυλάκιση του.
Εν τω μεταξύ η Μαριού, μεγάλωσε τα τρία της αγόρια με χίλιους κόπους και βάσανα, γνωρίζοντας τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε την εποχή εκείνη μια γυναίκα μόνη με τρία παιδιά και χωρίς άντρα. Μεγάλωσε τους τρεις γιους της συμβουλεύοντάς τους συνέχεια να είναι ήσυχοι, καλόκαρδοι και να αποφεύγουν τις κακές παρέες, κάτι που πράγματι πέτυχε πλήρως.
Ο «Κολάς» μετά την αποφυλάκισή του, γύρισε στο σπίτι του αλλά ήταν ο στιγματισμένος φονιάς. Δεν στέριωνε σε δουλειά και κανένας δεν τον ήθελε κοντά του. Τον είχαν αποστραφεί όχι μόνον οι Έλληνες αλλά και οι Τούρκοι του χωριού του.
Για να επιβιώσει αναγκάστηκε να ζητιανεύει σε χωριά της περιοχής αλλά και στη Στενή. Όπως λέει και η παροιμία ότι «ο χρόνος είναι γιατρός» πολλοί κάτοικοι της Στενής άρχισαν να βλέπουν τον «Κολά» σαν συνάνθρωπό τους αν και δεν ξέχασαν ότι ήταν ο φονιάς ενός συχωριανού τους, έτσι του έδιναν ότι είχαν για να ζήσει.
Μια των ημερών τα βήματα του «Κολά» τον έφεραν στο σπίτι του Ανανία Ανανία – του βρέφους που άφησε πίσω του, όταν πέθαινε πριν πολλά χρόνια ο Ανανίας Παπαγιάννη, που ήταν παντρεμένος με την Κυριακού Θεοδούλου Νίττη. Η Κυριακού ήταν μια γυναίκα που έδινε πάντα σε όσους είχαν ανάγκη, έτσι πρόσφερε και στο φονιά του πεθερού της ένα κομμάτι ψωμί. Ο άνδρας της, δικαιολογημένα, γνωρίζοντας ότι πρόσφερε ψωμί στο φονιά του πατέρα του, της είπε ότι ήταν προτιμότερο να δώσει το ψωμί εκείνο στο σκύλο τους παρά στο «Κολά». Ο «Κολάς» άκουσε τα λόγια του Ανανία και του είπε κατά λέξη: « Ανανία, μην μου κρατάς κακία και μίσος, ο πατέρας σου με έβαλε κάτω και θα με σκότωνε αν δεν τον κτυπούσα με το μαχαίρι», κάτι που φυσικά δεν μπορεί κανένας να επιβεβαιώσει αν είναι αλήθεια.
Η καρδιά του Ανανία μαλάκωσε, αφού ήταν ένας πράος και φιλήσυχος άνθρωπος και έτσι ήλθε μια ηρεμία στις καρδιές των δυο αυτών ανθρώπων, που εκ των πραγμάτων ήταν και οι δυο θύματα, αφού οι ζωές τους άλλαξαν μετά από ένα τραγικό γεγονός τη νύχτα της 30ης Ιουνίου 1878.
Πιο κάτω αναφέρεται η κατάθεση του Υπολοχαγού Α.G Wauchope, σχετικά με το πιο πάνω γεγονός.
Αύγουστος 1878
SA 02/88
Ο Υπολοχαγός Α.G Wauchope Πολιτικός Επίτροπος της Πάφου, αναφέρει για το φόνο του Ανανία ΠαπαΓιάννη, του Χριστιανού Μουχτάρη του χωριού Στενή, της 30 Ιουνίου 1878.
Η εκδίκαση της υπόθεσης άρχισε στο Τουρκικό Δικαστήριο και οι κατηγορούμενοι είναι όλοι Μωαμεθανοί
«Μόλις έχω επιστρέψει από τον χώρο του συμβάντος – περίπου 10 ώρες απόσταση από εδώ. Το Χριστιανικό μέρος του χωριού ονομάζεται Στενή και σε μικρή απόσταση ευρίσκεται το Ισλαμικό χωριό Άγιος Ισίδωρος.
Ο δολοφονηθείς άνδρας ήταν ο Μουχτάρης της Στενής. Οι κατηγορούμενοι είναι κάτοικοι του Άγιου Ισιδώρου. Η δολοφονία έλαβε χώρα κάπου 200-300 υάρδες από την Στενή.
Έχω πληροφορηθεί από τον διοικητή της περιοχής, ο οποίος είναι Μωαμεθανός ότι ο Κασούμης και ο Αχμέτ είναι άνδρες με του χειρίστου είδους χαρακτήρες σ’ αυτή την περιοχή. Ο Αχμέτ είναι στρατιώτης στις εφεδρείες και ψιθυρίζεται ότι όταν παραδέχτηκε ενοχή στο φόνο , το έκανε με την σκέψη ότι η υπηρεσία του στο στρατό, θα τον προστάτευε. Προς το παρόν οι ανακρίσεις, η συλλογή και η ταξινόμηση των αναγκαίων πληροφοριών συνεχίζεται με ένα πάρα πολύ δύσκολο τρόπο.
Η δολοφονία, αυτή έχει εγείρει στο μέγιστο βαθμό το ενδιαφέρον όλης της χώρας. Αυτή είναι η τρίτη δολοφονία στην επαρχία Πάφου τους τρεις τελευταίους μήνες .
Θα προτιμούσα να στέλναμε αυτούς τους άνδρες από την Πάφο μέχρι την Λάρνακα δια θαλάσσης και μετά οδικώς στη Λευκωσία. Ο δρόμος από εδώ μέχρι το Αρχηγείο περνά μέσα από πολύ δύσκολη και ορεινή περιοχή και φυλακισμένοι όντως δεμένοι με σχοινιά έχουν υποφέρει φοβερά στο παρελθόν, και σε πολλές περιπτώσεις έχουν πεθάνει κατά τη διάρκεια της διαδρομής.
Έχω πέντε φυλακισμένους μαζί 2 ζαπτιέδες (αστυνομικούς) για να σταλούν και αυτό μπορεί να γίνει συμπεριλαμβανομένου και του ταξιδιού επιστροφής των ζαπτιέδων για 100-120 γρόσια (κόστος).
Α.G Wauchope
Πολιτικός Επίτροπος
Πάφος 14 Αυγούστου 1878
|
